gelişir anlamlı kipler ne demek?

Türkçe

Dilbilim Terimleri Sözlüğü

Mastarlarındaki anlamdan başka ikinci bir anlam daha taşıyan kipler, ki yapılarında soyut fiilin yer almış olup olmadığına göre Gelişimli bileşik kip ve Gelişimli yalın kip halinde olurlar. Gelişimli yalın kipler ve örnekleri: 1. GEREKLİK KİPİ (Vücubî s. M. nécessitatif présent) : Gelmeli. 2. BUYURUM KİPİ (Emir s. M. impératif) : Gel, gelsin. 3. DİLEK KİPİ (İltizamı s. M. Désidératif) Gele. 4. BAĞIMLI KİP (İnşai s. M. subjonstif) : ...ki geleyim, ...ki gelsin (bk. Bağımlı kip). Gelişimli bileşik kipler ve örnekleri: 5. KESİNLİK KİPİ: Gelmiştir, geliyordur. 6. BİLEŞİK GEREKLİK KİPİ (Vücubî hikâye s. imparfait du nécessitatif) : Gelmeli idi. 7. KESİNLİ GEREKLİK KİPİ: Gelmelidir. 8. İMİŞLİ GEREKLİK KİPİ (Vücubî rivayet s. Dubitatif du nécessitatif présent et Dubitatif de limparfait du nécessitatif), Gelmeli imiş. 9. ŞARTLI GEREKLİK KİPİ (Vücubî şart s. Suppositif du nécessitatif présent) Gelmeli ise. 10. BİLEŞİK BUYURUM KÎPİ : Gelsindi ( ?). 11. İMİŞLİ BUYURUM KİPİ: Gelsinmiş. 12. Fiilin anlamına, yerine göre ya bir söylenti, ya bir nakil, ya zamanında belirsizlik ya da "farkında olmayış" fikri katan ASIL İMİŞLİ KİP (Rivayet s. M. dubitatif) : Gelmiş imiş, geliyor imiş... 13. ŞART,VARTANIYIŞ veya VARSAYIŞ KİPİ (Şart s. M. conditionnel ou suppositif ) : Gelmiş ise, gelirse... 14. BİLEŞİK DİLEK KİPİ (iltizama, hikâye s. imparfait de loptatif ): Gele idi. 15. İMİŞLİ DİLEK KİPİ. (iltizami rivayet s. Dubitatif de limparfait de loptatif) : Gele imiş. 16. DİLEK ŞART KİPİ (M. Désidératif conditionnel) : Gelse (=gele ise). Bak, Katmerli kipler. 16. Bunlardan başka, bazı dillerde olduğu gibi bizde de gelecek zaman şekli buyurum kipi yerinde kullanılabilir, ki buna YÖNERGELİ KİP M. injonctif) denir: Sen bu işi bugün bitireceksin, bitirmeden gitmiyemeksin gibi. Ayrıca İstemli, Oylaşımlı, öngörülü, Buyursamalı, Olanaklı şart ve Olanaksız şart kipleri de vardır, bunlara ve Ulaç maddesine Bkz.